Ακούσαμε ότι...

«Τους Έλληνες δεν τους βοηθάει κανείς, αλλά τους πρόσφυγες τους βοηθούν όλοι»

ΑΣ ΣΥΖΗΤΗΣΟΥΜΕ…

♦ Έχεις υπόψη σου δομές αλληλεγγύης που υπάρχουν εδώ και καιρό μόνιμα στην Ελλάδα, όπως κοινωνικά ιατρεία και τα κοινωνικά παντοπωλεία;

♦ Έχεις αναλογιστεί ότι τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι που στέκονται αλληλέγγυοι στους πρόσφυγες είναι ακριβώς οι ίδιοι και οι ίδιες που στέκονται αλληλέγγυοι και στους Έλληνες;

♦ Γιατί πρέπει να πηγαίνει αντιπαραθετικά η αλληλεγγύη προς τους πρόσφυγες με την αλληλεγγύη προς τους πολίτες που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα;

♦ Μήπως η φράση αυτή είναι ένας εύσχημος τρόπος για να πούμε ότι οι Έλληνες έχουν και αυτοί προβλήματα και ότι δεν μπορούν να ασχολούνται με τα προβλήματα των άλλων;

♦ Οι άνθρωποι που βρίσκονται σε δύσκολη κοινωνική και οικονομική κατάσταση μπορούν να είναι αλληλέγγυοι στους συμπολίτες τους; Πώς;

♦ Ποιος ή ποιοι πιστεύεις ότι είναι υπεύθυνοι για την οικονομική και την κοινωνική κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι περισσότεροι πολίτες της Ελλάδας σήμερα; Ποιο μερίδιο ευθύνης έχουν οι ίδιοι οι πολίτες;

ΑΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΤΟΥΜΕ…

♦ Αλληλεγγύη ή φιλανθρωπία; Ας επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε τις έννοιες των λέξεων ψάχνοντας πρώτα σε ένα λεξικό κι έπειτα στο διαδίκτυο.

♦ Σε ποια κείμενα συναντούμε τη λέξη «αλληλεγγύη» και σε ποια τη λέξη «φιλανθρωπία»;

Η φιλανθρωπία, όπως λέει και η λέξη, εκκινεί από ένα αίσθημα αγάπης προς τον συνάνθρωπο και συνήθως συνδέεται με μεμονωμένες πράξεις ατόμων ή ιδρυμάτων προς αναξιοπαθούντα άτομα. Μια τέτοια πρακτική, ενώ είναι χρήσιμη και αναγκαία στον βαθμό που έχει ανθρωπιστικά κίνητρα, ωστόσο τις περισσότερες φορές είναι περιστασιακή ενώ επίσης δεν παρεμβαίνει στις κοινωνικές ανισότητες με σκοπό να τις εξαλείψει: οι πλουσιότεροι κάνουν δωρεές, οι φτωχότεροι περιορίζονται στην παροχή κάποιων βασικών αγαθών σε ανθρώπους που τα έχουν ανάγκη. Τέτοιες παροχές όμως δεν θέτουν εν αμφιβόλω την κοινωνική ανισότητα, η οποία γεννά τους «ανθρώπους που έχουν ανάγκη», ούτε συμβάλλουν στην ουσιαστική λύση των κοινωνικών προβλημάτων. Από την άλλη, περιορίζονται στην ατομική πρωτοβουλία χωρίς να εμπλέκουν το κοινωνικό σύνολο σε μια προσπάθεια ισότιμης συνύπαρξης.

Η αλληλεγγύη, από την άλλη, είναι μια εξαρχής συλλογική πρακτική που στο κέντρο της έχει την κριτική στις κοινωνικές ανισότητες και την αδικία, την υπεράσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Δεν περιμένει επιβράβευση ή ανταμοιβή μα ούτε και διαφημίζεται· δεν διαχωρίζει τους ανθρώπους σε ανώτερους και κατώτερους, δεν γνωρίζει σύνορα, εθνικότητες και θρησκεύματα. Η αλληλεγγύη είναι ένας τρόπος να ζεις και να βλέπεις τον κόσμο. Σε μια αλληλέγγυα κοινότητα δεν συναντάται η λογική ότι κάποιος που βρίσκεται σε καλύτερη οικονομική κατάσταση θα βοηθήσει κάποτε κάποιον άλλον που είναι σε χειρότερη. Αντιθέτως, τα μέλη μιας αλληλέγγυας κοινότητας προκρίνουν την ισοτιμία έναντι του πατερναλισμού και αναγνωρίζουν ότι τα προβλήματα καθεμιάς και καθενός είναι προβλήματα όλων, ακόμα και αν τα προβλήματα αυτά δεν είναι ίδια για όλους, και ότι η λύση τους θα επέλθει μονάχα μέσα από την κοινή προσπάθεια. Με αυτή την έννοια, η αλληλεγγύη είναι συνύπαρξη και συναπόφαση και όχι μονοσήμαντη βοήθεια σε ανθρώπους που θεωρούνται «καημένοι» ή «αναξιοπαθούντες»· είναι ένας συν-αγωνισμός, μια πρακτική που προϋποθέτει τη συλλογικότητα και επιδιώκει την ισότητα, ως εκ τούτου μια πρακτική που διαρκεί και επιτελείται καθημερινά.

 

 

♦  Ο Εδουάρδο Γκαλεάνο, Ουρουγουανός συγγραφέας, στο βιβλίο του με τίτλο Ένας κόσμος ανάποδα (μτφρ. Γεωργία Ζακοπούλου, Πάπυρος, Αθήνα 2000), γράφει:

 

Δεν πιστεύω στη φιλανθρωπία, πιστεύω στην αλληλεγγύη. Η φιλανθρωπία είναι κατακόρυφη, άρα είναι ντροπιαστική. Πηγαίνει από πάνω προς τα κάτω. Η αλληλεγγύη είναι οριζόντια. Σέβεσαι τον άλλο και μαθαίνεις από αυτόν. Έχω πολλά να μάθω από άλλους ανθρώπους.

 

♦ Πώς θα το σχολίαζες;

 

ΑΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΟΥΜΕ…

♦ Έχεις υπόψη σου κάποιες πρωτοβουλίες ή εγχειρήματα αλληλεγγύης στην Ελλάδα σήμερα;

 

ΑΣ ΔΟΥΜΕ…

Εδώ ένα βιντεάκι του Al Jazeera για το κατειλημμένο ξενοδοχείο City Plaza. Στο ξενοδοχείο μένουν περίπου 400 πρόσφυγες, οι περισσότεροι παιδιά. Για να αποκτήσεις άμεση εμπειρία σχετικά με την πρωτοβουλία αλλά και την καθημερινή ζωή στο ξενοδοχείο, μπορείς να το επισκεφτείς στη συμβολή των οδών Αχαρνών 78 και Κατριβάνου στην Αθήνα.

♦ Το City Plaza δεν είναι το μόνο παράδειγμα κατάληψης στέγης που πραγματοποιήθηκε με σκοπό τη στέγαση προσφύγων. Γνωρίζεις άλλα τέτοια παραδείγματα στην Αθήνα ή αλλού;

 

ΑΣ ΔΙΑΒΑΣΟΥΜΕ…

Την ιστορία του γάτου που έμαθε σ’ ένα γλάρο να πετάει (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, Opera, Αθήνα 2013). Ο Χιλιανός συγγραφέας και ακτιβιστής Λουίς Σεπούλβεδα αφηγείται μια ιστορία αλληλεγγύης και αγάπης ανάμεσα σε δύο πλάσματα που ενώ είναι διαφορετικά τελικά φαίνεται ότι για να υπάρξουν χρειάζεται να συνυπάρξουν.

Ακούσαμε ότι...

«Ο ανθρωπισμός είναι μια ιδεοληψία»

«ΟΠΟΙΟΣ ΘΕΛΕΙ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΝΑ ΤΟΥΣ ΠΑΡΕΙ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ»

 

ΑΣ ΣΥΖΗΤΗΣΟΥΜΕ…

♦ Ποια η σημασία της έννοιας «ανθρωπισμός» και ποιος ο ρόλος του στον ευρωπαϊκό πολιτισμό;

♦ Η Γαλλική Επανάσταση, που τρόπον τινά αποτέλεσε την αυγή αυτού που σήμερα αποκαλούμε «ευρωπαϊκό πολιτισμό», είχε κεντρικό σύνθημα αλλά και διεκδίκηση το «Ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη». Θεωρείς ότι υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στην έννοια του ανθρωπισμού και το σύνθημα της Γαλλικής Επανάστασης;

♦ Τον Μάρτιο του 2016 η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε το κλείσιμο των συνόρων της, προκειμένου να απαγορεύσει την είσοδο των προσφύγων στην ευρωπαϊκή επικράτεια. Πιστεύεις ότι ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει το προσφυγικό ζήτημα η Ε.Ε. σήμερα υπηρετεί τον ανθρωπισμό και την αδελφοσύνη;

♦ Ποια ήταν η αντίληψη για τη φιλοξενία κατά το τέλος του 8ου π.Χ. αιώνα, όταν γράφτηκε η Οδύσσεια;

Όλοι οι φτωχοί κι οι ξένοι είναι του Δία αποσταλμένοι· ακόμη κι αν τους δώσεις κάτι λίγο, νομίζεται καλόδεχτο.

Οδύσσεια, ζ, στ. 254-256