Πρόσφυγας-μετανάστης

ΗΞΕΡΕΣ ΟΤΙ…

♦ Οι μετακινήσεις μεταναστευτικών πληθυσμών αυξάνονται παράλληλα με το ξέσπασμα πολέμων, διώξεων πληθυσμών, και οικονομικών κρίσεων στις περιοχές κοντά στις χώρες υποδοχής;

♦ Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την απογραφή του πληθυσμού το 2011, σε σύνολο πληθυσμού 10.815.197, είχαμε 199.101 πολίτες χωρών της Ε.Ε. (στην οποία πλέον ανήκουν η Βουλγαρία και η Ρουμανία), 708.003 άτομα με υπηκοότητα τρίτων χωρών και 4.825 άτομα χωρίς υπηκοότητα ή με αδιευκρίνιστη υπηκοότητα. Δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για τον αριθμό των παράτυπων μεταναστών, αλλά διάφορες εκτιμήσεις μιλούν για ανώτατο όριο τις 350.000 περίπου. Με λίγα λόγια, το ποσοστό μεταναστών στην Ελλάδα είναι μικρότερο από 12 μετανάστες σε 100 ντόπιους (πηγή: Δήμητρα Σπαθαρίδου, «5 πράγματα που πιθανόν δεν γνωρίζατε για τους μετανάστες», The Press Project).

♦ Από την έναρξη της κρίσης μέχρι το τέλος του 2014 είχαν μεταναστεύσει στο εξωτερικό περισσότεροι από 200.000 Έλληνες και Ελληνίδες αναζητώντας εργασία και ότι οι δείκτες εξωτερικής μετανάστευσης της χώρας αυξήθηκαν κατά 300% συγκριτικά με την περίοδο προ κρίσης; (πηγή: Helena Smith, «Young, gifted and Greek: Generation G – the world’s biggest brain drain», 19.1.2015, The Guardian)

ΉΞΕΡΕΣ ΟΤΙ…

♦ «Μετανάστες» ονομάζονται οι άνθρωποι που μετακινούνται από έναν τόπο σε έναν άλλον κυρίως για οικονομικούς λόγους ή για αναζήτηση εργασίας; Ας συζητήσουμε τους όρους «παράνομος», «παράτυπος», «χωρίς χαρτιά», αφού μελετήσουμε τα στοιχεία που αναφέρει η «Πλατφόρμα διεθνούς συνεργασίας για τους μετανάστες χωρίς έγγραφα» εδώ.

♦ «Πρόσφυγες» ονομάζονται οι άνθρωποι που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους γιατί εκεί διώκονται είτε για πολιτικούς είτε για εθνικούς είτε για θρησκευτικούς λόγους και κινδυνεύουν ανά πάσα στιγμή να υποστούν παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους; (βλ. περισσότερα στη σελίδα της Διεθνούς Αμνηστίας)

ΑΣ ΣΥΖΗΤΗΣΟΥΜΕ…

♦ Ο διαχωρισμός προσφύγων και μεταναστών ωστόσο είναι συχνά παραπλανητικός. Και αυτό γιατί πολλές φορές στόχο έχει μονάχα να υποδείξει ότι κάποιοι από τους ανθρώπους που αγωνίζονται να ζήσουν αναζητώντας την τύχη τους σε χώρες μακριά από τη δική τους είναι υποχρεωμένοι να επιστρέψουν στη χώρα από την οποία έφυγαν επειδή ακριβώς αδυνατούσαν να επιβιώσουν· ή, ακόμα χειρότερα, ότι κάποιοι δικαιούνται μια καλύτερη ζωή ενώ κάποιοι άλλοι όχι.

♦ Την ίδια σκοπιμότητα εξυπηρετεί συχνά και ο διαχωρισμός των ανθρώπων που μεταναστεύουν σε «παράνομους», «παράτυπους» ή «χωρίς χαρτιά». Οι εν λόγω κατηγοριοποιήσεις φτιάχνονται από τις χώρες υποδοχής προκειμένου αυτές να μπορούν να επιλέγουν επί της ουσίας ποιοι από τους μετανάστες/πρόσφυγες θα γίνουν αποδεκτοί και ποιοι όχι.

♦ Πώς πιστεύεις ότι οι οφείλουν να αντιμετωπίζουν τους πρόσφυγες/μετανάστες οι κάτοικοι των χωρών υποδοχής; Πώς προσδοκάς να αντιμετωπίσουν εσένα οι κάτοικοι της χώρας του εξωτερικού στην οποία ενδεχομένως να μείνεις κάποια στιγμή είτε από επιλογή (αναζήτηση εργασίας, σπουδές κ.λπ.) είτε από ανάγκη;

♦ Αφού διαβάσουμε το ποίημα του Μπρεχτ, ας αναλογιστούμε αν η μετανάστευση που προκαλείται από την ανέχεια είναι μια ελεύθερη επιλογή ή μια επιλογή πολυτελείας.

 Λαθεμένο μού φαινόταν πάντα τ’ όνομα που μας δίναν:

«Μετανάστες».

Θα πει, κείνοι που αφήσαν την πατρίδα τους. Εμείς, ωστόσο,

δε φύγαμε γιατί το θέλαμε,

λεύτερα να διαλέξουμε μιαν άλλη γη. Ούτε

και σε μιαν άλλη χώρα μπήκαμε

να μείνουμε για πάντα εκεί, αν γινόταν.

Εμείς φύγαμε στα κρυφά. Μας κυνηγήσαν, μας προγράψανε.

Κι η χώρα που μας δέχτηκε, σπίτι δε θα ‘ναι, μα εξορία.

Έτσι, απομένουμε δω πέρα, ασύχαστοι, όσο μπορούμε πιο κοντά

στα σύνορα,

προσμένοντας του γυρισμού τη μέρα, καραδοκώντας το παραμικρό

σημάδι αλλαγής στην άλλην όχθη, πνίγοντας μ’ ερωτήσεις

κάθε νεοφερμένο, χωρίς τίποτα να ξεχνάμε, τίποτα

ν’ απαρνιόμαστε,

χωρίς να συχωράμε τίποτ’ απ’ όσα έγιναν, τίποτα δε συχωράμε.

Α, δε μας ξεγελάει τούτη η τριγύρω σιωπή! Ακούμε ίσαμ’ εδώ

τα ουρλιαχτά που αντιλαλούν απ’ τα στρατόπεδά τους. Εμείς

οι ίδιοι

μοιάζουμε των εγκλημάτων τους απόηχος, που κατάφερε

τα σύνορα να δρασκελίσει. Ο καθένας μας,

περπατώντας μες στο πλήθος με παπούτσια ξεσκισμένα,

μαρτυράει την ντροπή που τη χώρα μας μολεύει.

Όμως κανένας μας

δε θα μείνει εδώ. Η τελευταία λέξη

δεν ειπώθηκε ακόμα.

Μπέρτολτ Μπρεχτ, Ποιήματα, μτφρ. Μάριος Πλωρίτης (Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ Γυμνασίου)

♦ Πώς οφείλει ένα κράτος και οι πολίτες του να αντιμετωπίζουν ανθρώπους που κινδυνεύει η ζωή τους;