Σε αυτή την ενότητα θα βρείτε συγκεντρωμένο το σύνολο του πρωτότυπου εκπαιδευτικού υλικού της Δημοκρατικής Παιδείας.
Χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες:
- Η πρώτη, οι δραστηριότητες, περιλαμβάνει ολοκληρωμένες εκπαιδευτικές προτάσεις, έτοιμες για να χρησιμοποιηθούν στις τάξεις.
- Η δεύτερη κατηγορία, οι οδηγοί, είναι μεθοδολογικές προτάσεις που μπορούν να εφαρμοστούν και να προσαρμοστούν στο γενικότερο εκπαιδευτικό έργο.
- Η τρίτη κατηγορία, το επιπλέον υλικό για την τάξη, αποτελείται από κείμενα, εικόνες, φωτογραφίες και βίντεο επεξεργασμένα προς μία κατεύθυνση χωρίς όμως τελική ή δεσμευτική πρόταση αξιοποίησης. Το υλικό αυτό μπορεί να προσαρμοστεί στις ανάγκες του/της εκπαιδευτικού ή να αποτελέσει βάση έμπνευσης για τις δράσεις και τα μαθήματα.
Υπάρχει μία ακόμα κατηγορία: πρόκειται για τις επιλεγμένες δράσεις της ομάδας των εκπαιδευτικών που παρακολούθησαν το διετές πρόγραμμα εκπαίδευσης και επιμόρφωσης εκπαιδευτικών της Δημοκρατικής Παιδείας. Σε αυτή την κατηγορία παρουσιάζονται δράσεις που υλοποίησαν οι εκπαιδευτικοί, προτάσεις για δραστηριότητες από όλες τις βαθμίδες και τις ειδικότητες, μεθοδολογικοί οδηγοί-προτάσεις προς συναδέλφους, αλλά και ολόκληρα προγράμματα στα οποία ενέταξαν υλικό της Δημοκρατικής Παιδείας.
Δραστηριότητες
Αριθμοί, χαρτογράφηση και ανισότητα
Σύνολο εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων που εστιάζει σε ζητήματα ανισότητας (απόλυτης και σχετικής), διαπερνώντας τα γνωστικά αντικείμενα κυρίως των μαθηματικών και της γεωγραφίας. Μέσα από την αξιοποίηση πολλαπλών εργαλείων (παγκόσμιοι χάρτες διαφορετικών οπτικών, στατιστικά στοιχεία, πίνακες αριθμητικών στοιχείων και γραφικές απεικονίσεις) φωτίζονται θέματα όπως η κατανομή του παγκόσμιου πληθυσμού και πλούτου, η απόλυτη φτώχεια παγκοσμίως και η σχετική φτώχεια στο πλαίσιο των «αναπτυγμένων» χωρών.
Στόχοι για τους μαθητές και τις μαθήτριες:
Να διατυπώνουν και να εκφράζουν τις έννοιες του λόγου, της αναλογίας και του ποσοστού.
Να διακρίνουν τα ανάλογα και τα αντιστρόφως ανάλογα ποσά και να επιλύουν βασικά προβλήματα εφαρμογών.
Να ευαισθητοποιούνται μπροστά στην ανισότητα, αναπτύσσοντας την ενσυναίσθηση.
Το πακέτο δραστηριοτήτων μπορείτε να το κατεβάσετε εδώ.
Η εργασία απελευθερώνει
Δραστηριότητα για την καταναγκαστική εργασία στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Μαθητές και μαθήτριες καλούνται να εξετάσουν ετερογενείς ιστορικές πηγές (κείμενα, μαρτυρίες, φωτογραφίες και μουσική) προκειμένου να στοχαστούν πάνω στο νόημα της φράσης «Arbeit Macht Frei» («Η Εργασία Απελευθερώνει») που οι ναζί συνήθιζαν να τοποθετούν στις εισόδους των στρατοπέδων.
Στόχοι για τους μαθητές και τις μαθήτριες:
Να αναπτύξουν κριτική σκέψη (ενάντια στα φαινόμενα).
Να εμβαθύνουν τη γνώση τους για το ζήτημα της καταναγκαστικής εργασίας στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και για τη σχέση του ναζισμού με τη βιομηχανία.
Να μάθουν πώς να ανασυγκροτούν εννοιολογικά τα γεγονότα, να ελέγχουν και να συνδέουν τις πληροφορίες.
Τη δραστηριότητα μπορείτε να την κατεβάσετε εδώ.
Η καλύτερη μορφή αντιπροσώπευσης
Ένα παιχνίδι διαλόγου και αντιπαράθεσης με θέμα τις διαφορετικές μορφές σύγχρονης αντιπροσωπευτικής οργάνωσης μιας πολιτείας. Με βάση κάποιες υποθετικές αρχές, οι μαθητές και οι μαθήτριες καλούνται να φανταστούν και να υπερασπιστούν, σε ομάδες, έναν τρόπο σύγχρονης αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. να χρησιμοποιήσουν τα εργαλεία της λογικής και της ρητορικής με σκοπό να χτίσουν πολιτική επιχειρηματολογία για ιδεατούς τρόπους αντιπροσώπευσης.
Στόχοι για τους μαθητές και τις μαθήτριες:
Να ενημερωθούν και να προβληματιστούν για τις διαφορετικές μορφές αντιπροσωπευτικής οργάνωσης μιας πολιτείας.
Να σκεφτούν την αντιπροσώπευση ως δυναμική έννοια με πολλές παραμέτρους.
Να αναπτύξουν επιχειρήματα για την υπεράσπιση αλλά την κριτική μοντέλων σύγχρονης αντιπροσωπευτικής οργάνωσης.
Να κατανοήσουν τη σύνδεση της πολιτικής οργάνωσης με κοινωνικοοικονομικές διαστάσεις.
Να χρησιμοποιήσουν τη φαντασία τους σε ζητήματα πολιτικής οργάνωσης.
Να εμβαθύνουν την εμπειρία τους για τη σημασία της δημοκρατικής οργάνωσης μιας κοινότητας ή ακόμα και μιας πολιτείας.
Τη δραστηριότητα μπορείτε να την κατεβάσετε εδώ.
Η Χάρτα του Ρήγα
Δραστηριότητα για το έργο του Ρήγα Φεραίου και την Επανάσταση του 1821. Η «Χάρτα του Ρήγα» (1797), μολονότι εκ πρώτης όψεως πρόκειται για γεωγραφικό χάρτη της Βαλκανικής χερσονήσου, αποτελεί επαναστατικό μέσο «καθεστωτικής ανατροπής»· ένα πρωτότυπο μανιφέστο για την εξέγερση των λαών, γεμάτο διάσπαρτες ιστορικές πληροφορίες και συμβολικές παραστάσεις –κάτι σαν «φωτογραφικά στιγμιότυπα» του παρελθόντος–, που συμπυκνώνει τον ιστορικό χρόνο σε μια μεγαλειώδη σύνοψη. Οι μαθητές και οι μαθήτριες καλούνται να συνεργαστούν για να διερευνήσουν το πολιτικό και ιδεολογικό περιεχόμενο της Χάρτας του Ρήγα και να περιπλανηθούν κάτω από τον «ελεύθερο ουρανό της ιστορίας» στον χώρο και τον χρόνο της Επανάστασης.
Στόχοι για τους μαθητές και τις μαθήτριες:
Να εμβαθύνουν στο έργο και την επαναστατική δράση του Ρήγα Φεραίου.
Να αναγνωρίσουν τον ταξικό και διαπολιτισμικό χαρακτήρα της Επανάστασης του 1821.
Να σταθούν κριτικά απέναντι στην εθνοκεντρική ιστοριογραφία.
Να προβληματιστούν πάνω στις έννοιες της δημοκρατίας, των πολιτικών δικαιωμάτων, της αυτοδιάθεσης και της αλληλεγγύης των λαών.
Να αντιληφθούν ότι ο ιστορικός χρόνος δεν είναι γραμμικός και ποσοτικός αλλά αστάθμητος και απρόβλεπτος, γεμάτος με εκρηκτικές στιγμές που κουβαλούν ένα ποιοτικό φορτίο.
Τη δραστηριότητα μπορείτε να την κατεβάσετε εδώ.
Κούκλες με προσωπικότητα
Οι Κούκλες με προσωπικότητα είναι μια παιδαγωγική μέθοδος, ένα μακροπρόθεσμο project στο οποίο εργαζόμαστε με μία ή περισσότερες κούκλες σε φυσικό μέγεθος, για την προώθηση της ενσυναίσθησης, για την κατανόηση της διαφορετικότητας, για την ενίσχυση της ικανότητας για δράση στα παιδιά του νηπιαγωγείου.
Στόχοι για τους μαθητές και τις μαθήτριες:
Να αναπτύξουν αυτοεκτίμηση.
Να εκφράσουν τα συναισθήματά τους.
Να ενισχυθεί η συγκέντρωση και η προσοχή τους.
Να αναπτύξουν σεβασμό για τους άλλους και διαφορετικές οπτικές.
Να επιλύουν τα προβλήματα συνεργατικά και δημιουργικά.
Να αναπτύξουν κριτική σκέψη.
Να αναγνωρίζουν προκαταλήψεις και αδικίες και να αντιδρούν.
Τη δραστηριότητα μπορείτε να την κατεβάσετε εδώ.
Μαρτυρίες από το Άουσβιτς
Δραστηριότητα για το Ολοκαύτωμα που βασίζεται στις φωτογραφίες των Ζόντερκομάντο και τη μαρτυρία του Ελληνοεβραίου επιζήσαντα Σλόμο Βενέτσια. Οι μαθητές και οι μαθήτριες καλούνται να εξετάσουν τα διαθέσιμα στοιχεία, όπως ένας ντετέκτιβ κατά την έρευνα του, και να διατυπώσουν υποθέσεις για την πιθανή διαδρομή του φωτογράφου συγκρίνοντας τις φωτογραφίες και τις μαρτυρίες με τον χάρτη του Μπίρκεναου.
Στόχοι για τους μαθητές και τις μαθήτριες:
Να εμβαθύνουν τη γνώση τους για το Ολοκαύτωμα και το σύστημα λειτουργίας των ναζιστικών στρατοπέδων εξόντωσης.
Να σταθούν απέναντι στις προσπάθειες εξάλειψης της μνήμης και της μαρτυρίας των θυμάτων.
Να μάθουν πώς να συνδυάζουν και να συγκρίνουν πληροφορίες και ετερογενείς ιστορικές πηγές.
Να εκτιμήσουν τη δύναμη της μαρτυρίας και την αξία της ως μορφή ιστορικής πηγής.
Τη δραστηριότητα μπορείτε να την κατεβάσετε εδώ.
Μίλα για τον ρατσισμό!
Δραστηριότητα για το θέμα του ρατσισμού με βάση τη μεθοδολογία του θεάτρου του καταπιεσμένου του Boal και αφορμή ένα βίντεο της actionaid. Αυτή η θεατρική μεθοδολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για οποιοδήποτε θέμα θέλει να δουλέψει η ομάδα, εδώ παραθέτουμε ένα παράδειγμα με θέμα τον ρατσισμό. Κύριος στόχος της δραστηριότητας είναι να διερευνήσουμε το θέμα του ρατσισμού μέσα από τα βιώματα και τις αντιλήψεις μας και όχι να φτιάξουμε ένα θεατρικό δρώμενο. Επίσης, μπορεί να προκύψει ένα σκετς με κάποια άλλη μέθοδο ή αυθόρμητα από μία ιστορία που θέλει να μοιραστεί κάποιος παίχτης της ομάδας. Όλα είναι θεμιτά εφόσον εξυπηρετούν την έκφραση και τη δημιουργικότητα της ομάδας.
Στόχοι για τους μαθητές και τις μαθήτριες:
Να ανοίξουμε τη συζήτηση για τον ρατσισμό.
Να αναπτύξουμε την ενσυναίσθηση.
Να διερευνήσουμε το θέμα του ρατσισμού με διαφορετικό τρόπο.
Τη δραστηριότητα μπορείτε να την κατεβάσετε εδώ.
Νουάρ
Το νουάρ είναι ένα παιχνίδι που καλεί τους μαθητές και τις μαθήτριες να δουλέψουν σε ομάδες, να συζητήσουν και να πάρουν αποφάσεις καθώς προσπαθούν να εξιχνιάσουν ένα έγκλημα. Με τη βοήθεια της φαντασίας και τη δύναμη της διασκέδασης, μιλάμε τελικά για τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις μας, τη σχέση μεταξύ στερεοτύπων και προκαταλήψεων από τη μία, γεγονότων και πληροφορίας από την άλλη. Τέλος, συζητάμε για τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να υπερβαίνουμε τις προκαταλήψεις μας με τη χρήση επιχειρημάτων και την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης.
Στόχοι για τους μαθητές και τις μαθήτριες:
Να κατανοήσουν τη σχέση μεταξύ πληροφορίας, κοινοτοπίας, στερεοτύπου, προκατάληψης και διακρίσεων.
Να διασκεδάσουν με τις κοινοτοπίες και τα στερεότυπα που αποτυπώνονται στο παιχνίδι.
Να αναρωτηθούν μέχρι ποιον βαθμό μπορεί να είναι διασκεδαστική η χρήση κοινοτοπιών και στερεοτύπων.
Να σκεφτούν πάνω στις έννοιες της ισότητας, της διαφορετικότητας, αλλά και του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και του σεξισμού.
Τη δραστηριότητα μπορείτε να την κατεβάσετε εδώ.
Νύχτα
Δραστηριότητα για τη Μακρόνησο με βάση το βίντεο Νύχτα του ελβετού σκηνοθέτη Ολιβιέ Ζισουά, το οποίο επρόκειτο να αποτελέσει απόσπασμα του ντοκιμαντέρ Σαν πέτρινα λιοντάρια στην μπασιά της νύχτας, αλλά τελικά δεν συμπεριελήφθη στην ταινία. Ο φακός της κάμερας εστιάζει στα χαρακτικά του εξόριστου εικαστικού Γιώργου Φαρσακίδη υπό τους ήχους της ομιλίας αναμορφωτικής προπαγάνδας και των στίχων του Γιάννη Ρίτσου. Οι μαθητές και οι μαθήτριες καλούνται να επεξεργαστούν «πρωτογενές» υλικό από την εφιαλτική καθημερινότητα της Μακρονήσου προκειμένου να το ανασυγκροτήσουν εννοιολογικά και να το αναδιατυπώσουν με κριτικούς όρους.
Στόχοι για τους μαθητές και τις μαθήτριες:
Να εμβαθύνουν στον Εμφύλιο, την εξορία και τη Μακρόνησο.
Να κατανοήσουν τη μεθοδολογία του φασιστικού λόγου και να σταθούν κριτικά απέναντί της.
Να αποδομήσουν τον εθνοκεντρισμό και την εθνικοφροσύνη.
Να αντιληφθούν τον ρόλο και τη συμβολική λειτουργία της γλώσσας.
Να ανακαλύψουν την τέχνη ως μορφή μαρτυρίας και αντίστασης στη λήθη.
Μπορείτε να κατεβάσετε τη δραστηριότητα εδώ.
Ο ήχος της σιωπής
Δραστηριότητα για την πολιτική της χρήσης των εικόνων με βάση το έργο του Χιλιανού καλλιτέχνη Αλφρέντο Ζάαρ με τίτλο «Ο ήχος της σιωπής» πάνω στη γνωστή –βραβευμένη με Πούλιτζερ– φωτογραφία του Κέβιν Κάρτερ. Σε μια εποχή που κατακλυζόμαστε από εικόνες, το ζητούμενο δεν είναι αν θα πρέπει ή όχι να βλέπουμε φωτογραφίες που απεικονίζουν τον ανθρώπινο πόνο, αλλά με ποιο «καθεστώς του αισθητού» θα το κάνουμε. Η προτεινόμενη δραστηριότητα καλεί τους μαθητές και τις μαθήτριες να εμπλακούν σε μια διαδικασία διερεύνησης και (ανα)πλαισίωσης των εικόνων προσφέροντας νέες δυνατότητες θέασης και πολιτικής υποκειμενοποίησης.
Στόχοι για τους μαθητές και τις μαθήτριες:
Να αναρωτηθούν για τη χρήση των εικόνων, τον ρόλο της φωτογραφίας και τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την αναπαράσταση του ανθρώπινου πόνου.
Να προβληματιστούν για τη σχέση θεατή-θεάματος.
Να αναπτύξουν κριτικό βλέμμα προς τις εικόνες, να μάθουν πώς να τις επεξεργάζονται και να τις επανανοηματοδοτούν.
Μπορείτε να κατεβάσετε τη δραστηριότητα εδώ.
Παίζουμε και μαθαίνουμε για τις νομικές συμβάσεις για τα δικαιώματα
Παρουσιάζουμε εδώ κάποιους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε δημιουργικά τα νομικά κείμενα των συμβάσεων για τα δικαιώματα. Χρησιμοποιούμε ως παράδειγμα δύο όχι πολύ γνωστά κείμενα (τη Διακήρυξη των αρχών για την ανοχή στη διαφορετικότητα και τη Σύμβαση για την εξάλειψη της διάκρισης κατά των γυναικών) και τα εξετάζουμε με μεθόδους δραματοποίησης, καλλιτεχνικής δημιουργίας, αλλά και παίρνοντας συνεντεύξεις ή βιντεοσκοπώντας και φτιάχνοντας μικρή ταινία. Οι δραστηριότητες μπορούν εύκολα να τροποποιηθούν και να χρησιμοποιηθούν για κάποια άλλη σύμβαση-διακήρυξη.
Στόχοι για τους μαθητές και τις μαθήτριες:
Να γνωρίσουν τα κείμενα των συμβάσεων.
Να αντιληφθούν τη χρησιμότητα και τον ρόλο των δικαιωμάτων
Να μάθουν τις ιστορικές συνθήκες και τους αγώνες που οδήγησαν στ.ην υπογραφή των συμβάσεων.
Να μάθουν τον ρόλο των διεθνών οργανισμών για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων
Να αντιληφθούν πως η προστασία των δικαιωμάτων και των κοινωνικών αρχών αποτε.εί κοινωνικό κεκτημένο που προστατεύει τα άτομα.
Να παίξουν και να φτιάξουν τις δικές τους συμβάσεις, παίρνοντας ενεργό ρόλο στην οργάνωση της δικής τους κοινότητας.
Τη δραστηριότητα μπορείτε να την κατεβάσετε εδώ.
Πού είναι ο Άουγκουστ;
Δραστηριότητα για τον ναζιστικό χαιρετισμό και την πολιτική ανυπακοή με βάση την ιστορική φωτογραφία από τα ναυπηγεία του Αμβούργου το 1936 στην οποία απεικονίζεται ο Άουγκουστ Λαντμέσερ, ένας λιμενεργάτης που αρνήθηκε να χαιρετήσει ναζιστικά κατά τη διάρκεια της τελετής καθέλκυσης του πλοίου «Horst Wessel».
Στόχοι για τους μαθητές και τις μαθήτριες:
Να εμβαθύνουν στη ναζιστική Γερμανία και τον τρόπο ζωής που επέβαλλε, καθώς και στον ναζιστικό χαιρετισμό.
Να προβληματιστούν για την κοινωνική συμμόρφωση και τη δύναμη της μάζας πάνω στο άτομο.
Να αναρωτηθούν για την έννοια της ατομικής ευθύνης.
Να κατανοήσουν τη σημασία της πολιτικής ανυπακοής, της δυνατότητας για «μη συμπόρευση».
Τη δραστηριότητα μπορείτε να την κατεβάσετε εδώ.
Ροκ ενάντια στον ρατσισμό
Δραστηριότητα για την κίνηση «Ροκ Ενάντια στον Ρατσισμό» τη δεκαετία του 1970 στη Βρετανία. Οι μαθητές και οι μαθήτριες παρακολουθούν ένα απόσπασμα από το ντοκιμαντέρ «Who shot the Sheriff?» του Alan Miles με συνεντεύξεις γνωστών μουσικών και καλλιτεχνών που συμμετείχαν στο αντιφασιστικό κίνημα. Στη συνέχεια, αφού συζητήσουν με την υπόλοιπη τάξη για το βίντεο, καλούνται να αναζητήσουν πληροφορίες για μουσικά συγκροτήματα και τη σχέση τους με την πολιτική.
Στόχοι για τους μαθητές και τις μαθήτριες:
Να εμβαθύνουν τη γνώση τους για τον νεοναζισμό στην Ευρώπη.
Να εξετάσουν τις διασυνδέσεις ανάμεσα στις μουσικές υποκουλτούρες και τις πολιτικές ταυτότητες (πώς οι τελευταίες εκφράζονται και ανανοηματοδοτούνται μέσα από τη μουσική).
Να αναγνωρίσουν τη μουσική ως ένα ετερογενές πεδίο αγώνα.
Τη δραστηριότητα μπορείτε να την κατεβάσετε εδώ.
Το κίνημα της Κορινθιακής Δημοκρατίας
Δραστηριότητα για τη δημοκρατία και τη συλλογική δράση με βάση την κινητοποίηση των ποδοσφαιριστών της «Κορίνθιανς Παουλίστα» τη δεκαετία του 1980 στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας. Η ιστορία του Σόκρατες και της παρέας του καλεί τους μαθητές και τις μαθήτριες να επανεξετάσουν προσωπικά τους βιώματα, να ανασκευάσουν την εμπειρική γνώση της καθημερινότητας και να σκεφτούν την έννοια της συλλογικότητας.
Στόχοι για τους μαθητές και τις μαθήτριες:
Να προβληματιστούν πάνω σε ζητήματα που αφορούν τη δημοκρατική λειτουργία και τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων σε μια ομάδα.
Να αναρωτηθούν για τον καταμερισμό των ρόλων και αρμοδιοτήτων. Πώς γίνεται; Με τι κριτήρια; Τι εξυπηρετεί;
Να πραγματευτούν τη σχέση των διεκδικήσεων για ισότητα με την έννοια της δημοκρατίας.
Να σταθούν κριτικά απέναντι στο συγκεντρωτικό μοντέλο διοίκησης που κυριαρχεί στο σύγχρονο ποδόσφαιρο, αλλά και στους περισσότερους τομείς της κοινωνικής ζωής.
Να φανταστούν, να προτείνουν και να επεξεργαστούν ιδέες για τη διεύρυνση και εμβάθυνση της δημοκρατίας στο σχολείο ή και αλλού.
Να εμβαθύνουν τη γνώση τους για τα μοντέλα λαϊκής βάσης στο ποδόσφαιρο.
Τη δραστηριότητα μπορείτε να την κατεβάσετε εδώ.
Το τρένο για το Άουσβιτς
Δραστηριότητα για το Ολοκαύτωμα με βάση την τελευταία σκηνή από την ταινία Αναβολή (Aufschub, 2007) του Γερμανού σκηνοθέτη Χαρούν Φαρόκι, που δείχνει τους εκτοπισμένους στο στρατόπεδο εργασίας Βέστερμπορκ στην Ολλανδία να επιβιβάζονται στο τρένο αναχώρησης για το Άουσβιτς.
Στόχοι για τους μαθητές και τις μαθήτριες:
Να αναρωτηθούν για την ιδεολογική χρήση των εικόνων και τη λειτουργία της προπαγάνδας.
Να μελετήσουν την ιστορία και τον αντίκτυπο των στρατοπέδων συγκέντρωσης, εργασίας και εξόντωσης.
Να γνωρίσουν ένα λησμονημένο κεφάλαιο της ναζιστικής θηριωδίας: τη γενοκτονία των Ρομά και των Σίντι.
Τη δραστηριότητα μπορείτε να την κατεβάσετε εδώ.
Υψωμένες γροθιές στον αέρα
Δραστηριότητα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις φυλετικές διακρίσεις με βάση τον συμβολικό χαιρετισμό των Αμερικανών αθλητών Τόμμι ΣμιΘ και Τζων Κάρλος κατά τη διάρκεια της απονομής στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μεξικού το 1968. Οι μαθητές και οι μαθήτριες κατεργάζονται τις «ανοίκειες» εικόνες της απονομής και ανασυνθέτουν τα στοιχεία της αφήγησης αξιοποιώντας τις προστιθέμενες πληροφορίες που προσφέρονται.
Στόχοι για τους μαθητές και τις μαθήτριες:
Να εμβαθύνουν στην ιστορία των κοινωνικών αγώνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Να αναγνωρίσουν τον αγωνιστικό και βαθύτατα πολιτικό χαρακτήρα της κοινωνικής πραγματικότητας.
Να εξετάσουν τη σχέση των διεκδικήσεων της ισότητας και της ελευθερίας με τη δημοκρατία.
Να προβληματιστούν για τη σχέση αθλητισμού και πολιτικής.
Να εξοπλιστούν με επιχειρήματα απέναντι στη «θεωρία των δύο άκρων».
Τη δραστηριότητα μπορείτε να την κατεβάσετε εδώ.
Οδηγοί
Δουλεύοντας με το μήνυμα ταινιών μικρού μήκους
Σε αυτόν τον οδηγό θα βρείτε προτάσεις για την αξιοποίηση ταινιών μικρού μήκους, αφορμές για συζήτηση και ομαδικές δημιουργικές δραστηριότητες πάνω σε ζητήματα διαφορετικότητας, αλληλεγγύης, διακρίσεων και ρατσισμού. Σε αυτό το πλαίσιο, παρέχονται ιδέες για την ανάπτυξη των επικοινωνιακών δεξιοτήτων στην προσχολική και πρωτοσχολική ηλικία.
Τον οδηγό μπορείτε να τον κατεβάσετε εδώ.
Συνοπτικός οδηγός προφορικής ιστορίας
Εδώ θα βρείτε:
Tα απαραίτητα εργαλεία για τις εκπαιδευτικές ομάδες που επιθυμούν να υλοποιήσουν δράσεις και προγράμματα προφορικής ιστορίας.
Την αποσαφήνιση του όρου «προφορική ιστορία» και τη σχέση του με τη δημοκρατική παιδεία.
Πληροφορίες για την οργάνωση σχεδίου εργασίας προφορικής ιστορίας.
Τις διάφορες θεματικές της προφορικής ιστορίας που προάγουν τη δημοκρατική παιδεία.
οδηγίες σχετικά με τη συνέντευξη και τον απαιτούμενο τεχνικό εξοπλισμό.
Παραδείγματα σχολείων που εφαρμόζουν τη μέθοδο της προφορικής ιστορίας στη σχολική τάξη.
Παραδείγματα ομάδων προφορικής ιστορίας που συγκροτούνται στο πλαίσιο μια τοπικής κοινωνίας.
Τον οδηγό μπορείτε να τον κατεβάσετε εδώ.
Οδηγός Augusto Boal
Η μεθοδολογία που ακολουθεί είναι εμπνευσμένη από τις μεθόδους του «Θεάτρου του Καταπιεσμένου» του Αουγκούστο Μποάλ (Augusto Boal). Στόχος είναι η ομάδα να προσεγγίσει διάφορα ζητήματα που την αφορούν μέσα από το θέατρο, με τις απαραίτητες κάθε φορά προσαρμογές. Το υπό συζήτηση θέμα μπορεί να αποτυπωθεί σε μια παγωμένη εικόνα που θα φτιάξουν τα ίδια τα σώματα των μελών της ομάδας. Στη συνέχεια, αυτή η εικόνα μπορεί να δραματοποιηθεί περαιτέρω ώστε να αφηγηθεί μια ιστορία καταπώς η ίδια η ομάδα θα επιλέξει.
Τον οδηγό μπορείτε να τον κατεβάσετε εδώ.
Οδηγός δράσεων για τη σύνδεση του σχολείου με την κοινότητα
Ο παρών οδηγός αποτελεί πρόταση εφαρμογής των αξιών της Δημοκρατικής Παιδείας στην πράξη. Στόχος είναι να δοθεί η δυνατότητα στα μέλη της σχολικής κοινότητας, με πρωτεργάτες τους μαθητές και τις μαθήτριες, να εργαστούν από κοινού ώστε να αναπτύξουν μια ιδέα σε δράση με δημιουργικό τρόπο. Έχοντας ένα κοινό όραμα, το σχολείο μπορεί να αποτελέσει χώρο έκφρασης, συμμετοχής, άσκησης δικαιωμάτων και διεκδίκησης. Επίσης, μέσα από την ανάληψη πρωτοβουλιών, οι μαθητές και οι μαθήτριες βιώνουν το σχολείο ως έναν χώρο όπου μαθαίνουν να σκέφτονται κριτικά, εμβαθύνουν στις ευαισθησίες τους και εμπλέκονται ενεργά στην αναζήτηση απαντήσεων σε σχέση με σοβαρά ζητήματα που αφορούν την κοινότητά τους.
Τον οδηγό μπορείτε να τον κατεβάσετε εδώ.
Οδηγός οργάνωσης σχολικής εφημερίδας
Η σχολική εφημερίδα αποτελεί ένα μέσο με το οποίο μπορούμε να επικοινωνήσουμε και να αναδείξουμε τις απόψεις μας στο σχολείο και το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο. Με τη σχολική εφημερίδα μπορούμε να αξιοποιήσουμε τις γνώσεις μας με δημιουργικό τρόπο, ενώ ταυτόχρονα έχουμε την ευκαιρία να συνεργαστούμε με μαθητές, μαθήτριες και συναδέλφους εκπαιδευτικούς.
Τον οδηγό μπορείτε να τον κατεβάσετε εδώ.
Οδηγός οργάνωσης σχολικής ημερίδας
Τα μαθητικά συνέδρια οργανώνονται συνήθως από φορείς και οργανισμούς, και η μαθητική κοινότητα καλείται να συμμετέχει με την παρουσίαση κάποιας εργασίας. Εφόσον μας απασχολούν θέματα που αφορούν την κοινωνική πραγματικότητα, μπορούμε να οργανώσουμε οι ίδιοι και οι ίδιες στο σχολείο μας μια ημερίδα για να παρουσιάσουμε και να συζητήσουμε τις απόψεις αλλά και τις προτάσεις μας. Στόχος είναι να δημιουργηθεί ένας χώρος διαλόγου, ενημέρωσης και συζήτησης γύρω από ένα επίκαιρο θέμα, το οποίο θα μας δοθεί η δυνατότητα να προσεγγίσουμε από πολλές σκοπιές. Ο παρών οδηγός έχει στόχο να υποδείξει μας τα στάδια οργάνωσης μιας ημερίδας και να προτείνει τρόπους εργασίας που θα μας διευκολύνουν. Βασικές προϋποθέσεις είναι ο προγραμματισμός και η εργασία σε ομάδες.
Τον οδηγό μπορείτε να τον κατεβάσετε εδώ.
Οδηγός οργάνωσης σχολικού φεστιβάλ
Η οργάνωση ενός φεστιβάλ δεν είναι εύκολο έργο. Πρόκειται για πρόκληση που απαιτεί θέληση, συνεργατική διάθεση και συστηματική δουλειά. Εφόσον βρούμε την ιδέα γύρω από την οποία θα οργανώσουμε το δικό μας φεστιβάλ, υπάρχουν κάποιες ενέργειες που είναι απαραίτητο να γίνουν αν θέλουμε το φεστιβάλ μας να αποτελέσει πραγματικό πολιτιστικό γεγονός για το σχολείο μας. Ο παρών οδηγός έχει στόχο να υποδείξει τα στάδια οργάνωσης ενός φεστιβάλ και να προτείνει τρόπους εργασίας που θα μας διευκολύνουν. Βασικές προϋποθέσεις είναι ο προγραμματισμός και η εργασία σε ομάδες.
Τον οδηγό μπορείτε να τον κατεβάσετε εδώ.
Οδηγός: Στερεότυπα και προκαταλήψεις
Τι σημαίνει «κοινοτοπία»; Υπάρχουν διακρίσεις; Πότε εκφράζω προκατάληψη; Τι είναι το επιχείρημα και πώς το συγκροτούμε; Ο παρών οδηγός περιέχει σύντομες και κατανοητές ερμηνείες των εννοιών, επιχειρώντας να διαλύσει τη σύγχυση που δημιουργείται ως προς το περιεχόμενό τους. Η προσέγγιση των όρων γίνεται μέσω κειμένου και εικόνας, ενώ κάθε έννοια αποτυπώνεται γραφιστικά με τρόπο ώστε ο/η εκπαιδευτικός, αν θέλει, να χρησιμοποιήσει τον οδηγό ως ένα παιχνίδι με κάρτες προκειμένου να φέρει την τάξη σε επαφή με τις εν λόγω έννοιες.
Τον οδηγό μπορείτε να τον κατεβάσετε εδώ.
Πρωτοβουλίες για τη δημοκρατία στο σχολείο
Γνωρίζουμε ότι ο καλύτερος τρόπος για να εξουδετερώσει κανείς το κριτικό, ανατρεπτικό περιεχόμενο της σχολικής γνώσης είναι να το μετατρέψει σε αντικείμενο διδασκαλίας μέσα από ολοκληρωτικά σχήματα και αυταρχικά επιβαλλόμενες ερμηνείες. Η μάθηση ως διαδικασία ενδιαφέρουσα, αποκαλυπτική και δυνάμει χειραφετητική προσκρούει στην τυποποίηση των ερωτήσεων και τη μονότονη επιβεβαίωση του κανόνα. Η μεγάλη πρόκληση είναι να σκεφτούμε πρακτικές που κάνουν τη μαθητική εμπειρία να ορίζεται βάσει της ελευθερίας και της ισότητας του πνεύματος. Εκδημοκρατισμός του σχολείου απ’ αυτή τη σκοπιά σημαίνει να επινοήσουμε νέους τύπους σχέσεων ανάμεσα στους διδάσκοντες και τους διδασκόμενους, να αρνηθούμε τα σύνορα των περιοχών και την αποκλειστικότητα των αρμοδιοτήτων· σημαίνει να προωθήσουμε διαδικασίες που ενισχύουν την ενεργή συμμετοχή και την αυτοοργάνωση των μαθητών και των μαθητριών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ο παρών οδηγός προτείνει μια σειρά από εναλλακτικούς τρόπος προσέγγισης της μαθησιακής διαδικασίας, με επίκεντρο τους μαθητές και τις μαθήτριες έναντι των εκπαιδευτικών.
Τον οδηγό μπορείτε να τον κατεβάσετε εδώ.
Επιπλέον υλικό για την τάξη
Εισαγωγή στο Ολοκαύτωμα
Προσεγγίζουμε το Ολοκαύτωμα μέσα από φωτογραφίες και ζωγραφιές παιδιών. Στόχος είναι οι μαθητές και οι μαθήτριες να έρθουν σε μια πρώτη επαφή με τα ιστορικά γεγονότα μέσα από τις κατάλληλα επιλεγμένες πηγές, που μπορούν να κινητοποιούν το συναίσθημα και την περιέργεια χωρίς όμως να αισθητικοποιούν τον πόνο και ως εκ τούτου να τον καθιστούν άλλη μια εικόνα, δίπλα στις χιλιάδες που περνούν καθημερινά μπροστά από τα μάτια μας.
Εδώ μπορείτε να βρείτε τις εικόνες καθώς και μια πρόταση εκπαιδευτικής προσέγγισής τους.
Ένας κόσμος ανάποδα
Το υλικό που ακολουθεί εξετάζει πώς οι οπτικές των ανθρώπων που χαρτογραφούν τον κόσμο συνδέονται με την αντίληψη που έχουν για την κοινωνία τους και τον κόσμο. Προβάλλουμε ένα βίντεο από την αμερικανική τηλεοπτική σειρά The West Wing, όπου ο Σύνδεσμος Γεωγράφων για την Κοινωνική Ισότητα επιχειρεί να αποκαλύψει πώς η συμβατική, μερκατορική προβολή του κόσμου παραμορφώνει την πραγματικότητα. Στη συνέχεια, γνωρίζουμε διαφορετικούς, ιστορικούς και σύγχρονους παγκόσμιους χάρτες. Ενισχύουμε έτσι τη γνώση που αφορά τη σχετικότητα της απεικόνισης του κόσμου και στοχαζόμαστε πάνω στον τρόπο που επηρεάζονται οι αντιλήψεις μας από τις παγκόσμιες σχέσεις εξουσίας.
Εδώ μπορείτε να βρείτε το υλικό καθώς και ιδέες αξιοποίησής του.
Η πεταλούδα
Μπορείτε να βρείτε εδώ μία εικόνα που συνοδεύεται από το ποίημα «Ένας κήπος» του Φράντισεκ Μπας (Frantisek Bass), το οποίο μιλάει για ένα παιδί σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Σκοπός μας εδώ μπορεί να είναι να μιλήσουμε με τους μαθητές και τις μαθήτριες για το Τρίτο Ράιχ, τον αποκλεισμό των Εβραίων και το Ολοκαύτωμα προσπαθώντας να ενισχύσουμε τα σύμβολα της ειρήνης και της ελπίδας.
Την εικόνα, το ποίημα και μία προτεινόμενη επεξεργασία τους για την τάξη μπορείτε να τα βρείτε εδώ.
Μετανάστες
Με αυτή την προτεινόμενη δράση αναδεικνύουμε λιγότερο συζητημένα ζητήματα για τη μετανάστευση. Μέσα από τη διαδρομή ενός μουσικού οργάνου και την προβολή μουσικών βίντεο μιλάμε για τους διαφορετικούς πολιτισμούς και γνωρίζουμε τις μεταναστευτικές περιπέτειες των ανθρώπων, των ζώων ή ακόμα και του φαγητού. Οι στόχοι μας εδώ είναι να εξετάσουμε το φαινόμενο της μετανάστευσης, να αντιμετωπίσουμε κριτικά στερεότυπα και προκαταλήψεις, να μιλήσουμε για τις θετικές πλευρές της μετανάστευσης. Κυρίως, να προτείνουμε έναν εναλλακτικό τρόπο διαχείρισης παρόμοιων θεμάτων.
Μπορείτε να κατεβάσετε τη δραστηριότητα εδώ.
Όψεις της ανυπακοής
Μία συλλογή μικρών κειμένων για στιγμές και παραδείγματα από την ελληνική και παγκόσμια ιστορία που θα συστήσουν στους μαθητές σημαντικές προσωπικότητες (όπως η Ρόζα Παρκς και ο Θορώ) και αξιόλογες στιγμές (όπως η διάσωση του εβραϊκού πληθυσμού στη Ζάκυνθο). Κάθε κείμενο συνοδεύεται από ενδεικτικές ερωτήσεις κατανόησης, αλλά μπορείτε να τα χρησιμοποιήσετε ως βάση συζήτησης ή άλλων δραστηριοτήτων.
Τη συλλογή κειμένων μπορείτε να κατεβάσετε εδώ.
Πρώτη ραδιοφωνική εκπομπή
Μια διαδικτυακή ραδιοφωνική εκπομπή για την οποία υπεύθυνα θα είναι τα ίδια τα παιδιά μπορεί να αποτελέσει εργαλείο γνώσης, πολιτισμού και δημοκρατικής συνεργασίας, καθώς συμβάλλει στην ανάπτυξη της φαντασίας και της δημιουργικότητας, βασίζεται στην ομαδική εργασία και ωθεί τους συμμετέχοντες να ερευνήσουν και να διαβάσουν προκειμένου να την προετοιμάσουν αλλά και να την εκτελλέσουν.
Προτάσεις δραστηριοτήτων για τη χρήση του ραδιοφώνου ως μέσου εκπαίδευσης μπορείτε να βρείτε εδώ.
Τι σκέφτονται οι ναζί;
Τα φύλλα εργασίας που ακολουθούν βασίζονται στην ιδέα ότι πρέπει να ξέρουμε πώς εμφανίζονται και τι πιστεύουν οι ακροδεξιοί, καθώς και τι ιδέες έχουν για την κοινωνία, προκειμένου να μπορέσουμε να αναπτύξουμε ικανά επιχειρήματα εναντίον των ναζί. Εκτός από τη συνηθισμένη εμφάνιση των σκίνχεντ με μπότες και τζάκετ, δυστυχώς οι νεοναζί χρησιμοποιούν διάφορους άλλους τρόπους προκειμένου να είναι ελκυστικοί σε νέους ανθρώπους. Αυτό που δεν αλλάζει είναι ο τρόπος με τον οποίο σκέφτονται.
Τα φύλλα εργασίας μπορείτε να τα βρείτε εδώ.
Το δέντρο βλέπει
Το μάθημα με βάση το βιβλίο Το δέντρο βλέπει της Ιρέν Κοέ-Ζανκά (Irène Cohen-Janca) με εικόνες του Μαουρίτσιο Κουαρέλλο (Maurizio A.C. Quarello) επικεντρώνεται στο Τρίτο Ράιχ, στον αποκλεισμό των Εβραίων και στο Ολοκαύτωμα. Παρουσιάζουμε εδώ έναν πιθανό τρόπο αξιοποίησης του βιβλίου, τον οποίο μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ως βάση για τη δραστηριότητα ή ως πηγή έμπνευσης. Ο στόχος αυτού του παραμυθιού είναι να εξοικειώσει τους μαθητές με τα ιστορικά γεγονότα μέσα από το προσωπικό παράδειγμα της Άννας Φρανκ
και να κάνει μια εισαγωγή στα γεγονότα του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου και το Ολοκαύτωμα.
Τις εικόνες του βιβλίου και την προτεινόμενη δράση μπορείτε να τα κατεβάσετε εδώ.
Το μικρό αγόρι από την Πολωνία
Οι μαθητές και οι μαθήτριες βλέπουν τη φωτογραφία ενός μικρού αγοριού και διαβάζουν ένα ποίημα. Στόχος είναι, μέσα από τη διδακτική μέθοδο της συναισθηματικής μάθησης, να προσπαθήσουν να φανταστούν πως είναι κάποιος άλλος άνθρωπος, εν προκειμένω ένα άλλο παιδί, που βιώνει πολύ διαφορετικές συνθήκες. Με αυτόν τον τρόπο επιδιώκεται μια πρώτη επαφή της τάξης με την έννοια του Ολοκαυτώματος και των γκέτο.